Załączone badania pochodzą z mojego doktoratu pt:
„System zarządzania energią w gminie oparty na koncepcji Public Governance„
| Kraj | 2005 | 2010 | 2014 |
| Czechy | 13 | 7 | 6 |
| Dania | 1 | 2 | 1 |
| Niemcy | 6 | 6 | 10 |
| Estonia | 10 | 12 | 14 |
| Grecja | 14 | 15 | 16 |
| Francja | 4 | 9 | 8 |
| Chorwacja | 7 | 10 | 13 |
| Włochy | 9 | 4 | 5 |
| Łotwa | 11 | 17 | 9 |
| Litwa | 5 | 5 | 4 |
| Węgry | 8 | 8 | 7 |
| Polska | 15 | 13 | 12 |
| Portugalia | 17 | 14 | 17 |
| Słowenia | 12 | 11 | 11 |
| Słowacja | 16 | 16 | 15 |
| Finlandia | 2 | 3 | 3 |
| Szwecja | 3 | 1 | 2 |
By dokonać syntetycznego przeglądu sprawności systemów zarządzania energią w europejskich krajach należy zastosować opisującego go wskaźniki. Część z nich zaczerpnęłam z danych udostępnianych przez Eurostat[1] bądź na ich podstawie stworzyłam kolejne. Ponieważ badane zjawisko, jakim jest funkcjonowanie systemów elektroenergetycznych należy traktować wielowymiarowo, nie da się go opisać za pomocą jednej prostej miary (wskaźnika cząstkowego). Analiza i ocena tego zjawiska wymaga właśnie podejścia wielowymiarowego.
Dlatego też wyróżniłam cztery wymiary sprawności systemu zarządzania energią i zgodnie z nimi podzieliłam wskaźniki wykorzystane w badaniu.
- Pierwszy wymiar nazwano społecznym. Określa on cechy systemu energetycznego wpływające na satysfakcję odbiorców indywidualnych.
- Drugi to wymiar gospodarczy, odnoszący się do interakcji pomiędzy systemem energetycznym a gospodarką.
- Wymiar trzeci – rynku energetycznego – ma na celu charakterystykę tego rynku, w tym poziom jego koncentracji. Przez to uwypukla trendy rozwoju systemów energetycznych w kierunku energetyki rozproszonej.
- Należy również zdawać sobie sprawę, że produkcja energii, zarówno odnawialnej, jak i nieodnawialnej, w różnej skali oddziałuje na środowisko. To istotne zagadnienie uwzględniłam w wymiarze czwartym – środowiskowym.
Sprawność systemu zarządzania energią jest zatem wielowymiarową kategorią prakseologiczną, charakteryzującą jego wymiary społeczny, gospodarczy, rynkowy oraz środowiskowy. Przez to z jednej strony ta sprawność odnosi się do realizacji głównego celu ekonomicznego systemu zarządzania energią, jakim jest zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju, rozumianego jako trwałość, wystarczalność, pewność i taniość dostaw energii. Z drugiej strony zaś odnosi się do bardzo istotnego celu środowiskowego, który należy rozpatrywać w skali globalnej. Cel ten ma charakter bardzo długookresowy, gdyż jego perspektywa czasowa przekracza zdecydowanie lata, dekady, a nawet wykracza poza pokolenie. Jego realizacja oznacza bowiem zachowanie stanu środowiska dla następnych pokoleń.
Z powodu luk w danych dla wybranych krajów oraz lat, konieczne było zredukowanie zbioru badanych krajów do 17.
Wyniki moich badań wskazują, że najbardziej sprawnymi systemami elektroenergetycznymi wśród zbadanych krajów są systemy duński, szwedzki i fiński. Za najmniej sprawne zaś należy uznać systemy: grecki, portugalski i słowacki.
Wskutek zastosowanej przeze mnie metodyki porządkowania liniowego i agregacji wskaźników uwagę należy zwracać nie tyle na wartość wskaźnika syntetycznego, ile na wynikającą z niego pozycję. Wartość wskaźnika syntetycznego nie ma bowiem charakteru absolutnego, lecz relatywny – jego wartość zależy nie tylko od wartości wskaźników cząstkowych dla danego kraju, ale również od wartości wskaźników cząstkowych innych krajów. Jest to efektem unitaryzacji zmiennych. Tym samym wartość wskaźnika syntetycznego dla danego kraju może się poprawić nie tylko dlatego, że poprawiła się wartość wskaźników cząstkowych w tym kraju, ale również, a nawet wyłącznie z powodu pogorszenia się wartości wskaźników cząstkowych w innych krajach. To oznacza, że wartość wskaźnika syntetycznego nie ma bezpośredniej interpretacji odnoszącej się do faktycznego poziomu sprawności, lecz pozwala wyłącznie ocenić pozycję danego kraju oraz relatywne odchylenie od pozostałych badanych obiektów pod względem analizowanej wielowymiarowej sprawności systemu zarządzania energią.
Stąd też chcąc dokonać bardziej szczegółowej interpretacji uzyskanych wyników, odniesłam się nie tylko do wskaźników syntetycznych i grupowych, ale również do wskaźników cząstkowych (przed ich stymulacją i unitaryzacją). O tym napiszę w kolejnych postach. Szczególnie z tego powodu, że bezpośrednią interpretację merytoryczną mają wyłącznie te ostatnie. Poniżej (następne posty) omówiłam systemy energetyczne państw, które cechują się największą i najmniejszą sprawnością w poszczególnych jej wymiarach oraz te, w przypadku których zaszły największe zmiany pod względem pozycji w rankingu na przestrzeni analizowanego okresu. Jak już zauważono, wskaźnik syntetyczny w analizowanym okresie badawczym wskazuje systemy duński, szwedzki i fiński jako charakteryzujące się najwyższą sprawnością. Oceniając jednak pozycję tych krajów pod względem poszczególnych wskaźników grupowych można zauważyć, że ich wpływ na wartość wskaźnika syntetycznego nie był stabilny w czasie, lecz się zmieniał. To oznacza, że mimo iż te trzy kraje dominują w badanym zbiorze pod względem analizowanej cechy wielowymiarowej, poszczególne wymiary sprawności systemu zarządzania energią podlegają zmianom pod względem ich poziomu.
[1] http://ec.europa.eu/eurostat/web/energy/data/database [dostęp 5.05.2017].
